Nowe kryterium ewaluacji: "Impact". Wprowadzenie do tematyki i perspektywy badawcze
W 2014 r. w brytyjskim systemie ewaluacji naukowców REF (Research Excellence Framework) po raz pierwszy poddano ocenie nowy składnik ewaluacji, noszący nazwę „impact”. Pojęcie to można przetłumaczyć jako „wpływ” rozumiany jednak specyficznie: jako wpływ badań na sferę pozanaukową (w tym biznes, społeczeństwo obywatelskie, zdrowie, kulturę, edukację, debatę publiczną etc.). Wprowadzenie nowego kryterium oceny ma istotne konsekwencje dla organizacji pracy naukowej (np. czas poświęcony na rozpowszechnianie wyników badań i współpracę ze światem pozanaukowym), zarządzania jednostkami naukowymi (np. powszechne tworzenie stanowisk ‘impact officer’ do koordynowania i dokumentowania współpracy ze środowiskami pozanaukowymi) oraz dla dyskursu.
W tym ostatnim obszarze obserwuje się zmiany, które można analizować w kontekście socjologicznej kategorii ‘boundary work’ – czyli dyskursywnego ustalania granic. Jedną z konsekwencji wprowadzenia oceny ‘impact’ jest mianowicie postępująca zmiana w postrzeganiu granicy pomiędzy tym, co należy do zawodowej roli naukowca, a tym co leży poza nią. Coraz częściej do zadań naukowca (i to podlegających ewaluacji!) zaliczane są kwestie wcześniej pozostające w sferze działalności dodatkowej (współpraca z biznesem, aktywne upowszechnianie wyników własnych badań przez publikacje popularnonaukowe, blogi, media społecznościowe etc.) lub wręcz należące do sfery prywatnej (działalność wolontariacka, polityczna czy artystyczna naukowców). Jednocześnie, zmienia się też pojmowanie granicy „nauki” jako takiej.
Moja prezentacja będzie składać się z dwóch części. W pierwszej opiszę system oceny „wpływu” w REF, podając też przykłady konkretnych raportów z 2014r. w zakresie nauk społecznych i humanistycznych. W drugiej części przedstawię kilka możliwych perspektyw badawczych, pozwalających na ujęcie „wpływu” w szerszym kontekście. Będą to: perspektywa stricte naukometryczna (umieszczenie czynnika ‘impact’ na międzynarodowej panoramie ewaluacji „nauki w kontekście”), perspektywa społeczno-filozoficzna („impact” w relacji do problemów takich jak hybrydyzacja Uniwersytetu, „akademicki kapitalizm”, numerokracja etc.) i wreszcie kontekst dyskursywny (genealogia pojęcia ‘wpływu”, gatunek tworzonych na potrzeby badania raportów, umieszczanie „wpływu” w kontekście osobistych narracji biograficznych naukowców, w tym dyskursywne wyznaczanie granic nauki oraz granic roli zawodowej naukowca).
